Macro-economie - Flirten met een recessiejaar

Laten we heel positief beginnen. Het jaar 2023 heeft niet de wereldwijde recessie opgeleverd die een jaar geleden door een aantal economen werd vooropgesteld. Ondanks dat de centrale banken veel langer dan toen gedacht de rente hebben opgetrokken. Al kunnen we ook stellen dat de Federal Reserve en de Europese Centrale Bank (ECB) precies omwille van de sterkte van de economie langer een agressiever rentebeleid moeten voeren. We hebben een lange, koude economische winter kunnen vermijden, maar het gevaar is nog niet geweken. De groeiverwachtingen voor 2024 liggen nog lager dan voor 2023. (Danny Reweghs)

De Russische president Vladimir Poetin dropte vrij snel in 2022 een bom op de wereldeconomie met zijn roekeloze inval in Oekraïne. Het maakte de energiefactuur haast onbetaalbaar voor gezinnen en bedrijven, dreef de inflatie naar cijfers van 10% en hoger en duwde de economische groeicijfers naar de bodem. Maar na een wereldwijd groeicijfer van 2,8% voor 2022 staan we aan het begin van het laatste kwartaal op een verwachting van 2,5% groei voor 2023. Dat is minder dan voor 2022, maar lang niet de gevreesde terugval tot 1,5 à 2% zoals twaalf maanden geleden werd gepronostikeerd. Economen en strategen zagen de wereldeconomie door een te donkere bril. Door de krapte is de arbeidsmarkt tot nog toe erg robuust gebleken en heeft die ervoor gezorgd dat de dienstensector goed wist stand te houden.

Zijn economen en strategen weer te pessimistisch als ze voor 2024 opnieuw een groei van de wereldeconomie in de buurt van 2% vooropstellen? Het zou – met uitzondering van het covidjaar 2020 – het laagste groeicijfer zijn van het afgelopen decennium en betekenen dat de Westerse wereld met de Europese Unie op kop zal flirten met een recessiejaar. Het goede nieuws is wel dat na meer dan 7% inflatie voor 2022, na een voorspelling van 4,5% voor 2023, de inflatie verder zou terugvallen tot in de buurt van 3% in 2024.

We kijken nu wat dieper naar de perspectieven voor de voor ons drie belangrijkste economische landen en regio’s.

Opnieuw topprioriteit voor EU: recessie vermijden

De eurozone zal in 2023 nipt een recessie (vanaf twee opeenvolgende kwartalen met een negatieve groei) hebben weten te vermijden. Maar dat is niet dankzij, maar ondanks de prestatie van Duitsland. Want op basis van de laatste prognoses gaat Duitsland 2023 beëindigen als een ‘recessiejaar’ met -0,2% economische groei versus +0,6% op niveau van de eurozone. In die optiek was de voorspelling van twaalf maanden geleden voor de eurozone (gemiddelde inschatting tussen 0 en 1%) wel correct. De tegenvallende heropstanding van exportmarkt China en de kostenexplosie, door onder meer de hoge energiekosten, hebben het beeld doen ontstaan van een ‘zieke’ Duitse economie. De alarmkreten uit de Duitse auto-industrie (niet meer dominant aanwezig in de wereld van elektrische wagens) zijn daarvan het symbool.

De topprioriteit voor 2024 is eigenlijk identiek: een (diepe) recessie vermijden. De energieprijzen zijn erg volatiel en de twee oorlogen van de jongste twee jaar (Oekraïne en Israël) bewijzen een te grote afhankelijkheid van energie uit onstabiele regio’s. Het positieve nieuws is wel dat de inflatie in 2024 meer onder controle zal komen (zelfs in de buurt van de ECB-doelstelling van 2%) zodat er een einde komt aan de kostenexplosie.  

VS: forsere afkoeling

De Verenigde Staten gaan een verkiezingsjaar in en het belooft weer een zeer bewogen verkiezingsstrijd te worden. Het zal in elk geval geen jaar zijn waar de Amerikaanse overheid de riem zal gaan aanspannen, wat ze overigens al vele jaren niet meer doet. Maar daaruit de conclusie trekken dat de Amerikaanse economie sowieso overeind zal blijven, is echt wel te kort door de bocht.

De Amerikaanse economie zou volgens de laatste prognoses zelfs in de buurt blijven van het groeicijfer van 2022 (ongeveer 2%). Dat maakt ook de kansen groter dat de Amerikaanse economie harder gaat afkoelen dan bijvoorbeeld in de EU. De gemiddelde voorspelling is dat de Amerikaanse economie nog minder dan 1% zal groeien in 2024, min of meer vergelijkbaar met de eurozone.

Het is uiteraard een rechtstreeks gevolg van het veel agressievere monetaire beleid van de Amerikaanse centrale bank, die de basisrente tot boven 5% heeft opgetrokken, daar waar twaalf maanden geleden maximaal aan 4% was gedacht. Met het oog op het opnieuw onder controle krijgen van de inflatie en dat zal normaliter tot een verdere afkoeling van de Amerikaanse economie moeten leiden.

China: mikken op economisch herstel

2023 had het jaar van de economische wederopstanding moeten zijn voor China. Maar dat is het toch maar ten dele geworden. Een aanslepende vastgoedcrisis, tanend consumentenvertrouwen en slabakkende export hebben de Chinese economie niet het groei-elan van weleer teruggegeven. En ook voor 2024 wordt door economen niet op een spectaculaire verbetering gerekend (richting 4,5%), al zou de periode dat de Chinese groei zelfs het gemiddelde groeicijfer van de opkomende landen (4%) niet haalt achter ons moeten liggen. Het inflatiecijfer zou met 2% onder het internationale gemiddelde uitkomen.

Beursjaar 2024 kan belangrijk kantelpunt inhouden

We hadden aangegeven dat we niet zo pessimistisch waren met betrekking tot beursjaar 2023, na een heel moeilijk beursjaar 2022 door de cocktail van torenhoge inflatie, met in reactie agressieve renteverhogingen door de centrale banken. De recessievrees bleek (voorlopig) voorbarig en laat de meeste beurzen op winst staan na negen maanden in 2023. Maar de hoge rente – ook op korte termijn – blijft wel een feit en dat begint toch wel op de aandelenmarkten te wegen. Dus zijn we klaar en duidelijk. We gaan ervan uit dat er ruimte is voor een tussentijdse daling van de lange rente, maar die is absoluut nodig om de opwaartse trend van de beurzen overeind te houden. Stijgt de lange rente door in de VS en elders, dan wordt het een heel moeilijk – zeg maar slecht – beursjaar 2024. Maar als de lange rente naar beneden komt en de bedrijfsresultaten blijven min of meer op peil, dan kunnen er nog wel degelijk eerste nieuwe piekkoersen komen en kunnen we het jaar alvast nog positief aanvatten. Maar zelfs als we het jaar gunstig beginnen, zal het niet evident zijn om die positieve tendens het ganse jaar vol te houden. 

(Redactie 11 oktober 2023) 

Dit artikel is verschenen in Top 5.000, die beschikbaar is in pdf.