Mens en machine: Autonome robots betreden de werkvloer

Van inspecties in fabrieken, magazijnbeheer tot metingen op bouwwerven: (deels) op zichzelf opererende robots bieden een breed scala aan toepassingen die steeds vaker de rol van mensen aanvullen. VUB & imec-robotspecialist Bram Vanderborght en David Gregory van AB InBev vertellen wat die evolutie betekent voor het werkklimaat in industriële omgevingen. “De toekomst van werk is niet alleen mens of machine, maar de kracht van samenwerking.” (Dimitri Dewever)

Partner Content

In de Leuvense brouwerij van AB InBev loopt robothond Spot al een tijdje rond, een autonome viervoeter ontwikkeld door Boston Dynamics. “Hij is inmiddels een onderdeel van onze dagelijkse routine geworden”, getuigt David Gregory, Strategic Projects Acceleration Manager Europe bij AB InBev. “De robot assisteert het technische team bij tal van inspectietaken, zoals het controleren van de temperatuur van installaties en het inspecteren van leidingen op lekkages.” Dankzij dagelijkse controles worden potentiële defecten eerder opgespoord, wat inmiddels al heeft geleid tot aanzienlijke verbeteringen in het onderhoud en de levensduur van de machines, vooral in de verpakkingslijnen.

“De verbeterde zichtbaarheid stelt het technische team in staat om sneller in te grijpen en defecten te verhelpen, waardoor ook het aantal stilstanduren van de installaties aanzienlijk is afgenomen”, verduidelijkt David Gregory. Eveneens draagt Spot bij aan de energie-efficiëntie van de brouwerij: door mogelijke lekken vroegtijdig te detecteren en te verhelpen, is er minder persluchtproductie nodig, wat zowel het energieverbruik als de CO₂-uitstoot vermindert.

Robots met armen, benen én wielen

“De technologie staat nu al zover dat robots zoals Spot met hun poten soepel trappen kunnen nemen, over ruwe terreinen kunnen bewegen en met een arm deuren kunnen openen. Dat maakt ze zeer geschikt voor inspectietaken in ongestructureerde omgevingen en oneffen bedrijfsterreinen”, vertelt Bram Vanderborght, Professor Robotics aan de BruBotics-onderzoeksgroep van de Vrije Universiteit Brussel & imec.

De technologische ontwikkelingen staan echter niet stil. Waar Boston Dynamics geruime tijd voorop liep, zijn er nu wereldwijd concurrenten op de markt, waaronder nieuwe Chinese en Zwitserse robotplatformen zoals Anymal. “Het Zwitserse Swiss Mile-model heeft naast poten ook wielen, en combineert daardoor snelheid met de mogelijkheid om ruige terreinen te overbruggen”, weet Vanderborght.

Robots als platform voor sensoren

Veel robots worden nu vooral gebruikt als ‘platform’ om sensoren op te monteren, zoals camera’s en warmtebeeld- of gassensoren. “In fabrieken kunnen ze dus perfect worden ingezet om warmtelekken op te sporen of potentiële problemen te signaleren, zonder dat er dure aanpassingen aan infrastructuur nodig zijn”, verduidelijkt Bram Vanderborght. Volgens de expert bespaart dat op termijn niet alleen kosten, maar voorkomt het ook gevaarlijke situaties voor werknemers.

Hetzelfde geldt voor drones die bijvoorbeeld ingezet worden in de landbouw of voor inspecties in de bouw. “Met drones kunnen bouwbedrijven de voortgang van een bouwproject efficiënt volgen, terwijl landbouwers eenvoudig de gezondheid van gewassen kunnen meten”, klinkt het. Daarnaast zijn er drones die in gebouwen, waterleidingen en andere infrastructuren inspecties uitvoeren. “Waar vroeger dergelijke inspecties met helikopters werden uitgevoerd, nemen drones die taken nu nauwkeurig en kostenbesparend over”, zegt Bram Vanderborght.

Samenwerking tussen mens en robot

Eén van de uitdagingen in de introductie van robots op de werkvloer is de perceptie van werknemers. “Het is essentieel dat onze medewerkers de meldingen van Spot goed begrijpen en in staat zijn om weloverwogen beslissingen te nemen”, vertelt David Gregory. “Daarom hebben we bij de implementatie van Spot een uitgebreide training georganiseerd. Die trainingen worden regelmatig bijgewerkt, zodat onze medewerkers beschikken over de meest recente informatie.”

Door de werking van Spot regelmatig te evalueren en feedback van medewerkers te verzamelen, kan de robot steeds beter afgestemd worden op de noden van de werkvloer. Op basis van die aanpak kan de technologie optimaal worden benut. “Een correcte aanpak”, klinkt het bij Bram Vanderborght. “Uit onderzoek blijkt dat wanneer werknemers actief worden betrokken bij de ontwikkeling en introductie van robottoepassingen, zij vaak snel de meerwaarde ervan inzien.”

Bij een bekende autoconstructeur werd de perceptie van medewerkers tegenover robots meteen duidelijk bij de introductie van een collaboratieve robot, ook wel co-bot genoemd. Bram Vanderborght: “Ondanks dat de medewerkers gewend waren aan klassieke robotarmen voor het uitvoeren van repetitieve taken, ontstond er op de werkvloer enige weerstand.” Sociologen werden bij het project betrokken om samen met medewerkers een mensgericht ontwerp en interactie voor de robot te creëren. De co-bot werd zo ontworpen om juist vervelende taken uit handen te nemen, niet om banen af te pakken.

“Het is belangrijk om de interactie uit te leggen en goed te luisteren naar de behoeften van de arbeiders, zodat de applicatie daarop ontwikkeld kan worden”, zegt Vanderborght. Nog een goed voorbeeld daarvan is het gebruik van exoskeletons, een technologisch harnas dat medewerkers fysiek ondersteunt bij zwaar werk. “De acceptatiegraad van het gebruik van die technologie stijgt, wanneer duidelijk wordt dat de systemen werk lichter én veiliger maken, zonder daarbij de menselijke input volledig te vervangen.”

Blik op de toekomst

Hoewel de technologie van autonome robots veelbelovend is, zijn er nog obstakels. De robothonden en andere platformen moeten betaalbaarder worden: een viervoeter zoals Spot kost al gauw 75.000 USD. En vooral bij drones is de energiecapaciteit van de interne batterij – en dus de werkingstijd nog een beperking. Toch groeit de interesse vanuit diverse sectoren. De komende jaren zullen waarschijnlijk meer bedrijven de technologie omarmen. “Net zoals de smartphone ooit een nicheproduct was, zo kunnen die robots in de toekomst alledaagse werkhulpmiddelen worden”, besluit Bram Vanderborght.

AB InBev focust momenteel op het verder optimaliseren van het gebruik van Spot binnen de brouwerij. ”Door ons te richten op die optimalisatie, kunnen we de technologie op een verantwoorde en efficiënte manier integreren”, besluit David Gregory. “Dat stelt ons in staat om in de toekomst beter onderbouwde beslissingen te nemen over de verdere inzet van autonome robots binnen ons bedrijf.”