Zij-instromers helpen chauffeurstekort verlichten
In het lijstje van knelpuntberoepen staat vrachtwagenchauffeur al een tijd lang met stip genoteerd. Naast de klassieke opleidingen mikt de sector sinds kort ook op zij-instromers. Met succes, in 2024 kwamen er op die manier alvast 140 nieuwe chauffeurs bij. (Wouter Temmerman)
Eind 2024 stonden in Vlaanderen 440 vacatures open voor bestuurders van een trekker-oplegger. Over heel 2024 ontving de VDAB 2.445 vacatures voor deze functie. De VDAB zet dat cijfer naast het aantal werkzoekenden zonder werk in bemiddeling. Over heel 2024 waren dat er 609. Het cijfer van 2.445 Vlaamse vacatures is echter slechts het topje van een ijsberg aan vacatures voor chauffeurs. Kijken we binnen de vacatures voor de hele beroepsgroep van bestuurders in het wegtransport dan tellen we bijvoorbeeld nog eens 983 vacatures voor vrachtwagenbestuurders met een vaste wagen, 402 voor vrachtwagenbestuurders met een aanhangwagen, 149 voor vrachtwagenbestuurders uitzonderlijk vervoer en 1.709 voor vrachtwagenbestuurders in de distributie.
Ook in de andere regio’s blijkt de vraag naar chauffeurs groot. Voor Brussel rapporteerde Actiris in 2024 een totaal van 695 vacatures voor de hele beroepsgroep, waaronder 428 voor vrachtwagenchauffeurs distributie, 55 voor bestuurders van een trekker-oplegger en 154 voor bestuurders die met een aanhangwagen overweg kunnen. Le Forem tot slot bezorgde ons voor Wallonië een actuele stand van zaken. Het telt enigszins andere categorieën dan Vlaanderen en Brussel en zag begin februari 2025 412 openstaande vacatures voor vrachtwagenbestuurders rijbewijs C, 341 bestuurders met een rijbewijs CE (opleggers, tankwagens, …) en 399 bestuurders met een rijbewijs CE multibenne (afzetcontainers).
Knelpuntberoep
De forse cijfers zijn hoegenaamd niet nieuw, het nijpende tekort aan chauffeurs staat al jaren hoog op het zorgenlijstje van de transport- sector. De VDAB wijst in zijn verklaring voor het statuut van knelpuntberoep op de grote vervangingsvraag door de vergrijzing, maar stipt ook de lange wachtlijsten voor een opleiding (code 95) aan. Last but not least laat de VDAB weten dat ook het imago en de arbeidsomstandigheden een factor zijn: “De ongunstige tijdsregeling, de hogere werk- en tijdsdruk, de verkeerscongestie en de vele controles dragen eveneens bij tot het knelpunt. Bij de internationale vrachtwagenbestuurders treden lange afwezigheden extra op de voorgrond.”
De meest directe manier om het chauffeurstekort aan te pakken, ligt in het opleiden van nieuwe krachten of het toegankelijker maken van opleidingen. Naast de bestaande opleidingen, springt het voorbeeld van het Sociaal Fonds voor Transport en Logistiek (SFTL) in het oog. Het fonds werkt al langer samen met VDAB in Vlaanderen, Le Forem in Wallonië en Logisticity in Brussel om werkzoekenden op te leiden tot vrachtwagenchauffeur. Daarnaast ondersteunt het opleidingen in twaalf beroepssecundaire scholen, waar jongeren vanaf 17 jaar de eerste stappen in het vak kunnen zetten. Met het Future Drivers-opleidingstraject mikt het sinds 2023 vol op de zij-instromers. De opleiding is het verlengstuk van de al langer lopende marketingcampagne avontuurlijkejobs.be. “We zijn niet op zoek naar avonturiers, maar als we meteen over chauffeurs beginnen, dan haken er veel mensen af”, vertelt Geert Heylen, directeur van het SFTL.
Zij-instromers
Het ‘Future Drivers’-programma richt zich op mensen die een carrièrewissel overwegen en biedt hen de mogelijkheid om gratis hun rijbewijs C en CE te behalen. Een doorslaggevend voordeel: de volledige opleidingskost, die normaal rond de 7.500 euro ligt, wordt door het SFTL gedragen. “Dit is een project met zowel logistieke als financiële grenzen”, aldus Geert Heylen. “We kunnen niet zomaar ineens duizenden chauffeurs opleiden. We sturen de instroom vanuit onze marketing, bijvoorbeeld door het advertentiebudget te verhogen of te verlagen.”
De interesse in de eerste jaargang van het programma was groot: meer dan 500 kandidaten schreven zich in. Na een strenge selectie, waarbij motivatie en haalbaarheid centraal stonden, konden 140 deelnemers (voor heel België) effectief aan de opleiding beginnen. Het traject is intensief en vereist een sterke inzet, aangezien kandidaten hun lessen vaak naast een bestaande job moeten volgen. Levi Zeelmaekers, projectcoördinator bij het SFTL, legt uit: “Bij een kennismaking met een kandidaat vraag ik meestal naar de gezinssituatie. Zijn er kleine kinderen of niet? Het is belangrijk om duidelijk te maken dat bijvoorbeeld kinderen op school afzetten of ophalen moeilijk wordt in deze job. Ik probeer een realistisch beeld te schetsen, niet negatief, maar wel eerlijk. Veel kandidaten hebben al stappen gezet, zoals hun theoretisch rijbewijs behalen of elders informeren. Dat toont motivatie. Meestal zie je snel waar het goed zit.”
Mooie start
De eerste resultaten tonen aan dat het concept werkt. De afgestudeerde Future Drivers vonden snel werk in de sector en maakten zo een succesvolle carrièreswitch. Eens de opleiding is afgerond, is het aan de chauffeurs om zelf op zoek te gaan naar een geschikte werkgever. “Vanaf daar laten we de chauffeurs los”, geeft Heylen aan. “Wij doen als sociaal fonds niet aan jobmatching of arbeidsbemiddeling. Onze kerntaak is te zorgen voor een kwalitatieve opleiding.” Transportbedrijven tonen zich alvast enthousiast over de nieuwe instroom, al blijft de vraag naar extra chauffeurs hoog. “Future Drivers is dan ook een continu lopend programma”, besluit Geert Heylen. “Zie het niet als een lading van 140 chauffeurs die ineens afstuderen. We starten haast elke week een traject op, momenteel zijn er een vijftigtal opleidingen aan de gang. Op jaarbasis 140 mensen naar de sector brengen, is een mooi succes. Wat mij betreft mogen dat er zeker nog meer worden de komende jaren.”