Vaccinatiecampagne - Gesteund op militaire precisie
De razendsnelle ontwikkeling van de covidvaccins was een wetenschappelijk huzarenstukje, maar ook de logistiek achter de vaccinatiecampagne was allerminst alledaags. Twee Belgische bedrijven speelden hierin een hoofdrol. (Filip Michiels)
Het is de nachtmerrie van elke logistieke speler: bijzonder volatiele productievolumes versus een zeer strikt leveringsschema, in combinatie met zeer nauw omschreven transportvoorwaarden én een strak veiligheidskader. Alsof dat alles nog niet volstond, kwam daar de voorbije maanden ook nog eens flink wat druk vanuit een opgefokte publieke opinie bovenop en is het transport van geneesmiddelen in ons land wettelijk ook zeer streng gereglementeerd. Het was dus niet bepaald business as usual voor de logistieke bedrijven die zich eind 2020 mee inschreven voor de internationale en lokale distributie van de langverwachte eerste covidvaccins. Iets wat ook Dirk Ramaekers, hoofd van de federale taskforce vaccinatie, enkel maar kan bevestigen. “Hoewel we in dit land op een zeer goed uitgebouwd netwerk van geneesmiddelendistributie kunnen terugvallen, begaven we ons met deze campagne echt op onbekend terrein. Binnen een termijn van zes maanden moesten we 9 miljoen landgenoten kunnen vaccineren. Het was ons al snel duidelijk dat het niet zou lukken via de klassieke kanalen zoals huisartsen of ziekenhuizen, om de eenvoudige reden dat de beschikbare capaciteit daarvoor ruim onvoldoende was. In de topweken gingen we soms tot 800.000 spuitjes per week.”
Daar staat dan weer tegenover dat enkele bedrijven in ons land wel degelijk over flink wat expertise beschikken als het over logistiek specifiek op maat van de farmasector gaat. Niet voor niets is dit een al jarenlang flink groeiende niche. “Binnen onze logistieke oplossingen hebben wij al ruim 15 jaar een specifieke focus op die farmaceutische sector”, bevestigt Linde Van Vlasselaer, Global Industry Lead Pharma bij transportbedrijf H.Essers. “Daarbij spelen we zowel in op de vaak heel specifieke noden qua opslag en bewaring – bijvoorbeeld van vaccins – maar ook op heel uiteenlopende transportbehoeften of op specifieke veiligheidsvoorschriften. Ook wij hebben onszelf het afgelopen jaar een beetje moeten heruitvinden. We hebben met het oog op deze uitdaging een apart projectteam opgestart en hoewel de overheid in deze niet onze klant was, hebben we er toch heel nauw mee samengewerkt. Al was het maar omdat er op Europees niveau vooraf ook heel strikte afspraken waren gemaakt over de gelijktijdige levering van de vaccins in alle EU-lidstaten. Dat vroeg uiteraard wel wat coördinatie.”
Tientallen trailers
Het Limburgse bedrijf speelt tot vandaag een sleutelrol in het internationale vaccintransport. In concreto: het vervoer van de vaccins vanuit de verschillende productiesites over de weg naar de grote nationale distributiecentra in heel Europa. Zo tekent H.Essers voor de toelevering van het Pfizer-vaccin, dat in Puurs geproduceerd wordt. Tegelijk verzorgde het in België ook de transporten naar de luchthaven voor de Pfizer-vaccinleveringen aan een aantal niet-Europese landen.
Ook voor andere vaccins kreeg H.Essers een deel van de Europese opdracht toegewezen. Linde Van Vlasselaer: “Omwille van de veiligheid – maar uiteraard ook omdat de rij- en rusttijden anders onmogelijk gerespecteerd konden worden bij transporten over heel Europa – moesten er voor elk vaccintransport twee chauffeurs worden ingeschakeld. In bepaalde landen moesten de vrachtwagens ook nog eens begeleid worden door de politie. Daar kwam dan nog eens de uitdaging bovenop dat de eerste ladingen vaccins in alle EU-landen gelijktijdig moesten worden aangeleverd. Ik hoef u niet te vertellen dat daar flink wat overleg en onderhandelingen aan voorafgingen.”
Eén van de grootste uitdagingen, in combinatie met de enorme tijdsdruk, was de onzekerheid over de exacte volumes die vervoerd moesten worden. “Het exacte cijfer mogen we niet vrijgeven, maar op de vooravond van die bewuste tweede kerstdag 2020 zijn hier vele tientallen trailers vertrokken, richting heel Europa. De volledige planning en operationele coördinatie – ook met alle nationale overheden – liepen volledig vanuit ons controlecentrum hier in Genk. Omdat de vaccintransporten het high security-label meekrijgen, wordt ook de exacte route van elke vrachtwagen vooraf bepaald. We kunnen elk transport op elk moment opvolgen, tot de exacte stopplaatsen toe. Daarnaast monitoren we ook constant de temperatuur van de lading. Elk vaccin vraagt immers een andere temperatuurzone en dus ook een specifieke, passieve verpakking met droogijs. Mocht de temperatuur in een bepaalde trailer plots te veel dalen of stijgen, waardoor we ook de temperatuur van de verpakkingen zelf niet meer kunnen garanderen, dan kunnen wij meteen kijken wat er aan de hand is en ingrijpen.”
Militaire precisie
Voor de uitrol van de campagne in eigen land ging de taskforce vaccinatie in zee met Medista, een relatief jong bedrijf uit Zaventem dat gespecialiseerd is in supplychain- oplossingen voor farmaceutische bedrijven. “De zeer specifieke temperatuurvereisten – vooral dan voor het Pfizer-vaccin – plaatsten ons ook binnen België logistiek voor een stevige uitdaging”, blikt Dirk Ramaekers terug. “De vaccins zelf moesten diepgevroren vervoerd worden, waarna ze net op tijd ontdooid en vervolgens binnen enkele uren toegediend moesten worden. Bovendien zaten die vaccins dan ook nog eens in flacons waaruit je een bepaald aantal doses moest puren. Pfizer heeft zelf ook heel snel begrepen dat die ingewikkelde logistiek hen met een concurrentieel nadeel opzadelde in vergelijking met pakweg Astra Zeneca. Voor de binnenlandse vaccinatiecampagne heeft het farmabedrijf – in samenwerking met H.Essers – dus zelf gezorgd voor de distributie naar een veertigtal grote ziekenhuishubs. De vaccins werden daar opgeslagen en precies op tijd gecontroleerd ontdooid in de ziekenhuisapotheken. Daarna nam Medista het over en vervoerde het de vaccins naar de vaccinatiecentra. Pas in een later stadium werden de doses ook rechtstreeks ontdooid in de grote vaccinatiecentra.”
De Moderna-vaccins liet Medista dan weer aanleveren in een eigen centrale opslagplaats, vanwaar ze met koudetransporten verder vervoerd werden. “De hele timing daarvoor was bijzonder strikt – na ontdooiing moest zo’n vaccindosis binnen de zes uren worden toegediend – en tijdens de transporten naar de vaccinatiecentra werd de temperatuur in de Medista-bestelwagens dan ook constant opgevolgd door onder meer het FAGG.”
Het hele logistieke verhaal leest als een operatie met militaire precisie, en dat is geen toeval. De taskforce vaccinatie schakelde hiervoor ook effectief militaire expertise in. Doorheen de hele campagne zaten er in het kernteam een aantal officieren die op vlak van distributie en logistiek al ruimschoots hun sporen verdiend hadden. Dirk Ramaekers: “Hun ervaring was bijzonder nuttig. Zij hebben onder meer meegeholpen bij de voorbereiding, de aanbestedingen en de volledige coördinatie. Uiteraard hebben we continu kleine problemen moeten oplossen en hier en daar moeten bijsturen, maar de ruime ervaring en het brede netwerk die we in dit land al hadden op vlak van geneesmiddelen hebben ongetwijfeld vruchten afgeworpen. Een intussen bekend voorbeeld zijn de specifieke spuitjes die we nodig hadden om zo weinig mogelijk vaccin te verspillen bij het optrekken van de doses. Klassieke spuiten zijn daarvoor niet precies genoeg, en dus moesten we in allerijl een aparte aanbesteding uitschrijven voor die specifieke zero dead volume spuiten. Dat is ons – met dank aan enkele heel ervaren aankopers bij de overheid – ook gelukt. Terwijl zowat de hele wereld intussen ook op zoek was naar exact dezelfde spuitjes.”
Dit artikel is verschenen in Top Transport die beschikbaar is in pdf.
Interesse in een sectoranalyse?
De SectorTop is een analyse van de 50 grootste ondernemingen uit een specifieke sector. U krijgt rankings en grafieken voor 30 kerncijfers en ratio's op het vlak van rentabiliteit, solvabiliteit, liquiditeit en toegevoegde waarde. Nadien nemen we elk bedrijf afzonderlijk onder de loep, met de individuele trend per kerncijfer en mediaan van de sector. Info en bestellen