Transportsector balanceert tussen investeren en afwachten
Ondanks een nijpend personeelstekort en een groeiende conjuncturele druk houdt de Belgische transportsector zich kranig. Dat blijkt uit een analyse van de balansen door Trends Business Information. Tot 2023 bleef de sector investeren, maar de economische onzekerheid doet stilaan twijfel in de rangen sluipen. (Wouter Temmerman)
Uit de analyse van Trends Business Information blijkt eerst en vooral goed nieuws over het aantal transportbedrijven dat in 2024 van start ging. Dat zijn er meer dan de voorbije jaren en zelfs meer dan het precoronajaar 2019. Aan de andere kant stijgt jammer genoeg ook het aantal stopzettingen. In 2024 hielden 2.812 ondernemingen in de transportsector het voor bekeken en ook dat is een cijfer dat we de voorbije vijf jaar niet eerder zagen. Leggen we die twee records bij elkaar, dan klokte de sector in 2024 af op een nettogroei van 506 bedrijven. De groei blijft dus, maar wordt wel beperkter. In 2019 ging het nog om een nettogroei met 800 bedrijven.
Sneeuwbaleffect
Kijken we specifiek naar het aantal bedrijven dat door een faillissement van de radar verdween, dan was 2024 met 628 falingen ook op dat vlak een recordjaar voor de transportsector. “De sector kent historisch een vrij groot aantal falingen”, duidt Pascal Flisch, financieel analist bij Trends Business Information. De vergelijking van het aantal faillissementen ten opzichte van het aantal bedrijven levert voor de transportsector een falingsratio op van 2,07%. Dat is een eind boven het gemiddelde van 0,72% over alle Belgische sectoren heen. De belangrijke subsector van de wegtransporteurs heeft een falingsratio van 3,22% en ook het cijfer van de koeriers is met maar liefst 4,04% tekenend.
Febetra, dat de belangen verdedigt van transporteurs die goederen over de weg vervoeren, maakt eenzelfde analyse. “De vervoerders van beroepsgoederen voelen de impact van de malaise in de chemiesector, die slechts op 70% van de normale capaciteit draait”, zegt directeur Philippe Degraef. “De moeilijkheden in de bouw zorgen voor een vergelijkbaar effect. We merken dat de vervoerders van bouwmaterialen zwarte sneeuw zien. Enkel over de wegenwerken in de bouw hoor ik positieve echo’s.”
Strijd met de inflatie
Naast de analyse van het aantal starters en stopzettingen, dook Trends Business Information in de meer dan 13.000 balansen die voor het jaar 2023 beschikbaar zijn. Die analyse omvat niet enkel klassieke sectoren zoals de wegtransporteurs, maar bijvoorbeeld ook vervoerders over water en in de lucht, koeriers, fabrikanten en verkopers van transportmiddelen. Net zoals voor elke sector maken de balansen van 2023 duidelijk dat de forse indexering bij de start van dit jaar de personeelskosten heeft doen pieken. De bedrijven met 5 tot 99 medewerkers tekenen stijgingen op van 12 à 13%, terwijl dat bij de bedrijven met 100 of meer medewerkers rond 7 à 8% schommelt. De toename van de loonmassa is geen verrassing, maar het is een positieve vaststelling dat de transportsector daar een gestegen toegevoegde waarde tegenover kan stellen. “De personeelskosten betalen bedrijven met de toegevoegde waarde die ze realiseren”, zegt Pascal Flisch, “en over het algemeen zien we daar een vrij gunstige evolutie. De transportbedrijven zijn erin geslaagd om meer toegevoegde waarde te creëren dan in 2022.” Trends Business Information ziet een positieve evolutie van 11 tot 14% voor bijna alle bedrijven tot 500 medewerkers. De negatieve uitschieter zijn echter de eenmanszaken. Als we kijken naar de mediaanwaarde van de toegevoegde waarde, dan is deze bij eenmansbedrijven met 11% gezakt in vijf jaar tijd. “Koppel dat aan 20% inflatie over die periode en dan weet je dat die ondernemingen echt zwarte sneeuw zien”, zegt Pascal Flisch. “Dat merk je ook als je kijkt naar het restsaldo. Van de cashflow van de eenmanszaken blijft bijna niets meer over. Het mediaansaldo blijft dalen en dat was in de voorbije vijf jaar nooit anders. Het is een cijfer dat in de lijn ligt van de vele faillissementen bij de koeriers.”
Betere cashflow
Het vermogen van de transportsector om met uitzondering van de kleinste bedrijven toch toegevoegde waarde te creëren, is goed nieuws. Ook de analyse van de cashflow ligt in die lijn. Ten opzichte van 2022 is de cashflow van de kleinste bedrijven tot 9 werknemers gedaald of gestagneerd. Soms gaat het om kleine verbeteringen, zoals bij ondernemingen met 10 tot 49 werknemers (+10,5%), soms om forsere zoals de +16,8% cash bij bedrijven met 50 tot 100 werknemers. Bij een inflatie van 4 à 5% in 2023 is dat lang geen slecht resultaat. Opvallend is echter de terugloop bij de bedrijven tussen 500 en 1.000 werknemers. Daar zakt de cashflow met 52,3% terug tegenover 2022, al relativeert Pascal Flisch. “Dat is inderdaad een opvallende daling, maar laten we die niet dramatiseren. Het is misschien een overgangsfase na eerdere investeringen. Algemeen tonen de cashflowcijfers dat de activiteit nog steeds groeit en dat de vraag naar transport niet in het gedrang is gekomen.”
De betere cashflow heeft de transportsector in 2023 de mogelijkheid gegeven om te blijven investeren. In de analyse van Trends Business Information valt dat af te lezen aan de gestegen kredietkosten. Zeker bij de grote bedrijven zijn die fors toegenomen: bij de bedrijven met 500 tot 1.000 werknemers gaat het bijna om een verdubbeling van de financiële kosten. “De goede cashflow heeft de sector de mogelijkheid gegeven om te investeren in nieuwe ontwikkelingen”, aldus Flisch. “Ik denk bijvoorbeeld aan duurzaamheidsinvesteringen. Onder impuls van de CSRD-wetgeving groeit zeker bij de grote bedrijven de verantwoordelijkheid voor hun keten en dat noopt tot investeringen.”
Bij Febetra vraagt Philippe Degraef zich af of de investeringsdrang ook in 2024 op peil zal blijven. “We hebben de indruk dat veel bedrijven momenteel de kat uit de boom kijken”, zegt hij. “Onze sector is sterk afhankelijk van de economische conjunctuur. Dan is het niet ondenkbaar dat de onzekerheid sinds de herverkiezing van Donald Trump een impact zal hebben op de investeringen in 2024.”
Niets zo erg als onzekerheid
De investeringsdrang laat zich ook voelen in de rentabiliteit van de transportsector in 2023. Het mediaanpercentage bevindt zich afhankelijk van de personeelsklasse in de buurt van 2022. Maar algemeen valt op dat, opnieuw met uitzondering van eenmanszaken, heel wat bedrijven mooie scores van 7 tot 9% rentabiliteit neerzetten, bijvoorbeeld de KMO’s met 5 tot 200 werknemers. “Dat percentage is de verhouding tussen het restsaldo en de toegevoegde waarde”, legt Pascal Flisch uit. “Je mag het zien als nettorentabiliteit voor de aandeelhouders van die bedrijven. Medianen boven 7% kan echt niet elke sector voorleggen. Bij de grootste ondernemingen valt die rentabiliteit terug tot 3 of 4%.” Volgens transportfederatie Febetra is een rentabiliteit boven 7% alleszins niet te danken aan de wegtransporteurs. “Binnen onze raad van bestuur kent niemand een transporteur met een dergelijke rentabiliteit”, zegt Philippe Degraef. “In onze subsector wordt meestal uitgegaan van 2% rentabiliteit. Dat is de inschatting voor om en bij 11.000 bedrijven, dus dat kan het contrast verklaren. Het is mogelijk dat de wegtransporteurs niet representatief zijn voor de hele geanalyseerde sector.”
De analyse van 2023 toont het beeld van een sector die er ondanks alle uitdagingen in slaagt om voldoende cash en voldoende toegevoegde waarde te creëren om te investeren en de gestegen kosten op te vangen. “Dat heeft gezorgd voor meer efficiëntie. De cijfers geven aan dat de sector op zich nog verder zou kunnen versnellen, maar mogelijks is de schaarste op de arbeidsmarkt momenteel een rem. Kijk je bijvoorbeeld naar het wegtransport, dan is het chauf- feurstekort een probleem dat niet onderschat mag worden.” “Klopt”, bevestigt Philippe Degraef tot besluit. “De gemiddelde leeftijd van de Belgische en Europese chauffeurs is vrij hoog en de instroom zal de uitstroom niet kunnen compenseren. Dat is echter geen nieuwe vaststelling. Momenteel is het vooral de geopolitieke spanning die voor extra druk zorgt. Voor een ondernemer is er niets zo erg als onzekerheid.”
De nieuwe Top Transport zat bij Trends Magazine van 20 maart en is beschikbaar in pdf.
