Hefboomvoorstellen om uitdagingen bouw aan te pakken

Het zijn moeilijke tijden voor de bouw. Daarom heeft Embuild met het oog op de verkiezingen van 2024 een memorandum voor elk bestuursniveau opgesteld, met oplossingen voor een duurzame toekomst van de bouw- en installatiesector.

 2023 was geen goed jaar voor de bouw, met een globale activiteitsdaling van 0,3%. De zwaarste klap was voor de woningbouw. Voornamelijk omwille van de gestegen materialenprijzen en de verdrievoudiging van de hypothecaire rente ging deze belangrijke bouwtak met 7,1% achteruit. Bovendien verwacht Embuild ook in 2024 een verdere afname van de nieuwbouw (met 5,3%). Ook de woningrenovatie moest in 2023 ferm incasseren: de groei zakte terug van 4,6% in 2022 naar 1% in 2023, om dit jaar licht te stijgen naar 1,6%.

De situatie zag er evenmin rooskleurig uit in de niet-residentiële bouw, met een daling van 2,8% in 2023, al is er een kans op licht herstel (+1,6%) in 2024. Ondersteund door onder meer de herstelplannen deed de niet-residentiële renovatie het met een groei van 2,7% vorig jaar aardig, maar hier komen de klappen in 2024 (-1,8%) omdat die herstelplannen dan voltooid zijn. Positief buitenbeentje in de bouw in 2023: de infrastructuurwerken die een groei optekenden van 4,9%. Ook in 2024 blijft deze subsector het goed doen (+3,9%). Daar zitten de lokale verkiezingen voor een groot stuk tussen, want vanaf 2025 belooft het een pak minder te gaan bij de infrawerken (-0,8%).

Europa

De Europese Commissie heeft een financieel kader voor duurzame financiering uitgewerkt: de taxonomie, een gemeenschappelijke taal waarop investeringen in groene projecten kunnen worden gebaseerd. De regelgeving inzake taxonomie moet echter beter aansluiten bij de technische en economische realiteit van de sector, zodat we die productief kunnen toepassen.

Daarnaast moeten er Europese Kruispuntbanken van de Sociale Zekerheid en van Ondernemingen komen. Die moeten de inspectiediensten in de strijd tegen sociale fraude toelaten om op elk moment te beschikken over de nodige informatie om de naleving van de voorwaarden voor detachering en de betaling van sociale bijdragen te controleren. Verder moet Europa via nieuwe investeringsplannen in infrastructuur en woningen zorgen dat we de klimaatdoelstellingen kunnen halen.

Federaal

Omwille van budgettaire beperkingen heeft de federale regering de verlaagde btw op sloop en heropbouw vanaf 2024 gelimiteerd tot particulieren. Individueel slopen en heropbouwen is uiteraard goed, maar ruim onvoldoende. De komende 7 jaar moeten we in ons land immers liefst 225.000 extra wooneenheden realiseren om aan de groeiende woonbehoefte te voldoen. Daarom blijven we ijveren opdat het verlaagde btw-tarief ook zou gelden voor verkoopprojecten van sloop en heropbouw.

Momenteel gaat maar 2,7% van ons BBP naar overheidsinvesteringen, dat is een pak minder dan de 3,4% in onze buurlanden. Tegen 2029 en het einde van de volgende legislatuur (2034) moeten de globale overheidsinvesteringen verhogen op alle overheidsniveaus om onze infrastructuur toekomstbestendig te maken. Voor de federale overheid gaat het om een stijging van 3,3 miljard overheidsinvesteringen in 2021 naar 4,9 miljard in 2029 en 6,1 miljard in 2034.

De aanpak van sociale fraude is prioritair voor Embuild. Sleutelelement hierbij is niet zozeer nog meer regeltjes, maar een betere handhaving en controle van de regels door de sociale inspecties en de arbeidsauditoraten.

Belgische bouwbedrijven hebben, in vergelijking met de 4 landen die goed zijn voor meer dan 90% van de detacheringen in België, qua loonkost nog steeds een concurrentienadeel van 2,7 euro per uur. Om die loonkosthandicap weg te werken, moet de gedeeltelijke vrijstelling van de doorstorting van bedrijfsvoorheffing verder worden verhoogd.

Bij overheidsopdrachten moet voortaan naast de prijs ook de kwaliteit een doorslaggevende factor zijn bij de gunning. In een context van duurzaamheid moet absoluut meer belang worden gehecht aan kwaliteit, waarbij rekening wordt gehouden met innovatie, circulaire economie, energetische performantie, milieuvriendelijkheid en dergelijke meer.

Vlaanderen

De overheidsinvesteringen dienen in Vlaanderen toe te nemen van 3,6% van het BRP vandaag naar 4,5% in 2029 en 5% in 2034. Dat is jaarlijks een miljard extra tegen 2029, bijna 2 miljard extra tegen 2034. Dat is nodig voor de shift naar een fossielvrij en klimaatbestendig Vlaanderen.

Hoewel de Vlaamse regering stappen heeft gezet om de vergunningsprocedure te vereenvoudigen, is een vergunningstraject complexer dan ooit. Dat zet de rechtszekerheid onder druk. Daarom is een taskforce nodig die het Belgisch voorzitterschap in 2024 helpt voor te bereiden om de Europese natuurherstel- en habitatrichtlijn bij te sturen.

Ook de middenklasse heeft het steeds moeilijker om een woning te verwerven. Daarom is ondersteuning van de Vlaamse overheid nodig bij een hypothecaire lening: bv. in de vorm van een borgstelling voor een deel van de gevraagde eigen inbreng.

Om de werkzaamheidsgraad van 80% te halen, dient de VDAB 90.000 mensen te activeren. Daarom moet de VDAB veel gerichter inzetten op werkplekleren en ingroeibanen richting bouwknelpuntberoepen. De sector heeft nood aan ondersteuning en soepele procedures om medewerkers aan te trekken uit Brussel, Wallonië en binnen en buiten de EU.

Brussel

Met 500.000 woningen die nog gerenoveerd moeten worden, zouden er gemiddeld 50 renovaties per dag in Brussel moeten worden gestart. Embuild.Brussels vraagt dat de strategieën op lange termijn en de publiek-private partnerschappen, zoals Renolution en Buildcircular.Brussels, worden verdergezet en versterkt.

Daarnaast dringt er zich een administratieve vereenvoudiging voor een efficiënt beheer van bouwplaatsen op. De administratieve beheerskosten van bouwplaatsen zijn ongeveer 10 keer hoger dan in de twee aangrenzende regio's.

Embuild vraagt ook om te blijven investeren in duaal leren en het huidige systeem te hervormen naar een model zoals het Zwitserse triaal leren. Verder doet Embuild.Brussels verschillende voorstellen om de toegankelijkheid van huisvesting aan te pakken, voornamelijk wat de te hoge belastingdruk van vastgoedprojecten betreft.

Tot slot hamert de federatie ook op de ontwikkeling van slimme gebouwen en steden. De connectiviteit van gebouwen en stedelijke infrastructuren, het beheer van die gegevens, cybersecurity en de ontwikkeling van slimme stedelijke systemen zijn fundamentele thema's voor de toekomst van Brussel in de overgang naar duurzamere en intelligentere levensstijlen.

Alle voorstellen en memoranda zijn te vinden op http://www.samenbeterbouwen.be/.